۱۹ نمونه سوال زيركانه كه در مصاحبه‌هاي شغلي از شما مي‌پرسند
تينا نيكولاي، مربي مديريت مشاغل و موسس شركت Resume Writer’s Ink در اين باره مي‌گويد: «مديران استخدامي براي آشكارسازي جنبه‌هايي كه مي‌تواند گوياي عيب و ايرادي در شخص باشند، اين سوالات فريبنده را مطرح مي‌نمايند.»
لين تيلور، كارشناس محيط كاري دولتي و مولف كتاب «مستبدِ مخوف اداره‌ي خود را رام كنيد: چطور بايد رفتارهاي كودكانه‌ي مديران را مديريت نمود و در شغل خود پيشرفت داشت؟» مي‌گويد: «اما اين سوالات فقط براي مچ‌گيري نيستند. اين نوع سوالات مي‌تواند به مديران استخدامي كمك كند تا از دردسرها وبي‌نظمي مصاحبه‌هاي سنتي فاصله بگيرند و به شخصيت حقيقي‌تان دست بيابند.» در ادامه ۱۹ نمونه از اين سوالات رايج فريبنده همراه با نكاتي براي غلبه بر آنها ارائه شده است.
۱. ممكن است خودتان را معرفي كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ مديران استخدامي اين سوال را مطرح مي‌سازند تا بفهمند كه نامزدهاي شغل موردنظر، خودشان را چقدر شايسته موقعيت شغلي مي‌بينند. نيكولاي مي‌گويد: «كارفرما مي‌خواهد بشنود كه نامزدها تكاليف‌شان را انجام داده‌اند و سابقه‌ي خوبي دارند. مصاحبه‌گر همچنين به سطح اعتماد به نفس متقاضي از طريق تصويري كه از خود به نمايش مي‌گذارد توجه مي‌كند. به‌علاوه، توجه مصاحبه‌گر به شايستگي‌هاي بارز رفتاري متقاضي معطوف ميشود تا بفهمد آيا شخص مناسبي براي اين جايگاه شغلي است. اگر اين پاسخ آغازين ضعيف باشد، باقي مصاحبه افت پيدا مي‌كند يا مصاحبه كوتاه و خلاصه پايان مي‌گيرد.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ نيكلاي مي‌گويد: «اين سوال مي‌تواند شما را وسوسه كند تا از زندگي شخصي خود بگوييد كه البته اصلا نبايد همچين كاري كنيد! اغلب متقاضيان به‌اندازه‌ي كافي تجربه ندارند كه حيله‌ي پشت اين سوال را متوجه شوند و به همين خاطر ممكن است از جنبه‌ي شخصي پاسخ سوال را بدهند و مثلا بگويند: «سه‌تا بچه دارم، متاهل هستم و جملاتي از اين قبيل. چه باور كنيد يا نكنيد، وقتي مصاحبه‌گر اين سوال را مطرح مي‌كند، حتي حرفه‌اي‌ترين نامزدهاي شغلي هم دُم به چنين تله‌اي مي‌دهند، مخصوصا اگر مصاحبه‌گر فرد را برانگيزد كه بيشتر توضيح دهد.»
پاسخ مناسب چيست؟ پاسخ دقيق و متمركز ارزش شما را براي سازمان يا اداره موردنظرتان نشان مي‌دهد. نيكولاي مي‌گويد: «كارفرما مي‌خواهد دستاوردهاي شما را در دو يا سه جمله‌ي موجز و روشن پشت‌سرهم بشنود كه حال و هواي مصاحبه را مشخص كند. به ياد داشته باشيد اين شما هستيد كه به ديگران مي‌گوييد درباره‌ي شما چه فكري كنند. پس هشيار باشيد و توانايي‌هاي برتر خود را در پاسخ خود بگنجانيد.
به عنوان مثال مي‌توانيد بگوييد: «به‌خاطر مهارت‌هاي ذاتي‌ام در تجزيه و تحليل مسائل و پيدا كردن راهكارها، معروفم به اينكه روند عملكرد ضعيف تيمي را مي‌توانم معكوس كنم.» اين حرف به مصاحبه‌گر مي‌گويد كه نامزد اين شغل مهارت‌هاي تحليلي، توانايي حل مسائل و قابليت رهبري براي معكوس‌سازي عملكرد شغلي و غيره را دارد. حداقل چهار مهارت رفتاري در اين پاسخ ساده نهفته است و فضاي مصاحبه را چنان مشخص مي‌كند كه مصاحبه‌گر مشتاق به پرسش سوالات هدفمندتري هم ميشود.
۲. خودتان را در يك كلمه چطور توصيف مي‌كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ اين حرف احتمالا چند نكته را در ارتباط با شما مشخص مي‌كند: تيپ شخصيتي‌تان، چقدر در دريافت‌تان نسبت به خود اعتماد داريد و اينكه سبك كاري‌تان تا چه حد مناسب شغل درخواستي است.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ اين حرف مي‌تواند خصوصا در اوايل مصاحبه به يك چالش تبديل شود، چراكه حقيقتا نمي‌‌دانيد كه رئيس‌تان به دنبال چه نوع تيپ شخصيتي مي‌گردد. تيلور مي‌گويد: «تفاوت اندكي ميان خودستايي غلوآميز و اعتماد به نفس و ميان تواضع و خجالتي بودن وجود دارد و از آنجايي كه افراد شخصيت‌هاي چندوجهي دارند، گذاشتن برچسب‌هاي كوتاه بر آنها تقريبا غيرممكن است.»
پاسخ مناسب چيست؟ تيلور مي‌گويد: «محتاطانه پيش برويد. اگر مي‌دانيد فردي قابل‌اعتماد و متعهد هستيد، ولي همچنين از اينكه دوستان‌تان شما را به خاطر شوخي‌هاي زيركانه‌تان تحسين مي‌كنند به خود مي‌باليد، بهتر است در بيان خصوصيات خود رفتار محافظه‌كارانه‌‌اي را پيش بگيريد.»
به عنوان مثال، اگر متقاضي شغل حسابداري هستيد، صفت يك‌كلمه‌اي شما نبايد «خلاقيت» باشد و اگر براي جايگاه كارگردان هنري درخواست كار داده‌ايد، خصوصيت «وقت‌شناسي» هم چندان مناسب نيست.
تيلور اضافه مي‌كند: «اغلب كارفرماها امروزه به دنبال افرادي با توانايي كار تيمي هستند كه تحت فشارها رفتار معقولانه داشته باشند و همچنين خوشبين، صادق، قابل‌اعتماد و متعهد باشند. البته اگر بخواهيد خصوصيات خوب را بدون فكر پشت‌سرهم رديف كنيد تا جلب توجه كنيد، سخت در اشتباه هستيد. اين لحظه فرصت خوبي است تا بگوييد چگونه از نگاه شما بهترين خصوصيات‌تان با شغل موردنظر به‌خوبي تناسب دارد.»
۳. اين موقعيت شغلي را به نسبت ديگر موقعيت‌هايي كه درخواست كرده‌ايد، چگونه مقايسه مي‌كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ آنها قاعدتا مي‌پرسند «جاهاي ديگري هم درخواست كار داده‌ايد؟». نيكلاي مي‌گويد: «مدير استخدامي در ابتدا مي‌خواهد بفهمد چقدر در جستجوي شغل‌تان فعال هستيد. مصاحبه‌گر مي‌خواهد بداند كه چگونه در مورد ديگر شركت‌ها و موقعيت‌هاي شغلي موردعلاقه‌تان حرف مي‌زنيد و چقدر صادق هستيد.»
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ اگر بگوييد «اين تنها شغلي است كه درخواست كار داده‌ام»، اين حرف امتياز منفي براي‌تان درپي دارد. متقاضيان بسيار معدودي تنها براي يك شغل درخواست مي‌دهند و به همين‌خاطر، آنها احتمالا فكر خواهند كرد كه شما در گفتارتان صادق نيستيد. هرچند اگر آشكارا از ديگر موقعيت‌هاي شغلي كه دنبال‌شان هستيد، با نظر مساعد و مشتاقانه حرف بزنيد، مدير استخدامي ممكن است فكر كند كه احتمالا براي موقعيت شغلي پيشنهادي آنها دست نيافتني هستيد و از كنار درخواست‌تان مي‌گذرد. به‌علاوه، همچنين درست نيست كه از ديگر مشاغل و كارفرماها با لحن منفي سخن گفت.
پاسخ مناسب چيست؟ بهتر است بگوييد «با چند سازمان مصاحبه دارم ولي هنوز تصميم نگرفتم كه كدام يك براي آينده‌ي شغلي‌ام گزينه‌ي مناسبي است. نيكلاي مي‌گويد: «اين حرف هم مثبت است و هم مانع از بدگويي راجع به رقيبان ميشود. دليلي ندارد كه خودنمايي كنيد يا ميان شركت‌ها اختلاف بيندازيد.»
۴. مي‌توانيد سه مورد از نقاط قوت و ضعف خود را نام ببريد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ مصاحبه‌گر به دنبال نكات منفي و چراغ قرمزهايي است كه معامله را به هم مي‌زنند، از جمله مواردي چون ناتواني در همكاري خوب با همكاران يا ناتواني در انجام كار در موعد مقرر. تيلور مي‌گويد، «هر شغلي الزامات خاص خود را دارد، پس پاسخ‌هاي‌تان بايد بيانگر توانايي‌هاي مربوط به آن شغل باشد و در نقاط ضعفتان هم بايد روزنه‌ي اميدي ديده شود؛ حداقل بايد وانمود كنيد كه خصوصيات منفي به‌خاطر اقدامات مثبتي كه اتخاذ كرده‌ايد، كاهش يافته‌اند.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ امكان دارد با پرداختن به نقاط مثبت و منفي خود به نوعي خودزني دچار شويد. مطرح كردن نقاط ضعفتان اگر نهايتا به جنبه‌هاي مثبتي ختم نشود، آسيب‌زا خواهد بود. ممكن است توانايي‌هاي‌تان با مجموعهي مهارت‌ها يا سبك كاري موردنياز براي موقعيت شغلي جور نباشد، پس بهتر است از قبل خود را آماده‌ي اين سوال كنيد وگرنه بايد با خطرِ پا گذاشتن به ميدان مين روبه‌رو شويد.
پاسخ مناسب چيست؟ مديران استخدامي مي‌خواهند اطمينان يابند كه استعداد‌ها و توانايي‌هاي‌تان دارايي مستقيمي براي موقعيت شغلي خواهند بود و هيچ‌كدام از ضعف‌ها به توانايي كاري‌تان آسيب نخواهد زد. تيلور مي‌گويد: «آنها همچنين مي‌خواهند ببينند كه توانايي خودارزيابي با درايت و اعتماد به نفس را داشته باشيد.»
۵. چرا مي‌خواهيد در اينجا كار كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ مصاحبه‌گران اين سوال را مطرح مي‌كنند چون مي‌خواهند بدانند چه موضوعي بيشترين انگيزه را براي كار به شما مي‌دهد، چقدر در مورد آنها تحقيق كرده‌ايد و چقدر اين كار را دوست داريد.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ تيلور مي‌گويد: «قطعا دلايل متعددي وجود دارد كه به كار كردن در شركتي علاقه‌مند باشيد، اما اينكه چطور آنها را اولويت‌بندي كنيد مطالب بسياري را در مورد شما روشن مي‌سازد.»
شايد با خود فكر كنيد: «شركت قبلي به‌اندازه‌ي ارزشم حقوق نمي‌گرفتم» يا «در حال حاضر رئيس بداخلاقي دارم» يا «همه‌چيز برايم علي‌السويه است، ولي مسير رفت‌و‌برگشت در اينجا خيلي كوتاه و راحت‌تر است» كه البته هيچ‌كدام از اينها شما را پيش چشم مديران استخدامي عزيز نمي‌سازد. به‌علاوه، شما به اين طريق در مورد ميزان علاقه‌ي‌تان نسبت به موقعيت شغلي موردنظرتان نيز مورد سنجش قرار مي‌گيريد.
پاسخ مناسب چيست؟ مديران استخدامي مي‌خواهند ببينند كه شما وقت گذاشته‌ايد و در مورد شركت تحقيق كرده‌ايد و از صنعت آنها سردرمي‌آوريد يا نه. آنها همچنين مي‌خواهند بدانند كه شما واقعا اين شغل (و نه فقط هر شغلي كه بشود) را مي‌خواهيد؛ قابليت انجام هر كاري را داريد؛ باانرژي هستيد؛ مي‌توانيد مشاركت ارزشمندي داشته باشيد؛ رسالت و اهداف آنها را مي‌فهميد و مايل هستيد كه بخشي از آن باشيد يا نه.
۶. چرا مي‌خواهيد شغل فعلي خود را ترك كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ تيلور مي‌گويد: «رئيس آتي شما به دنبال الگوها يا هر مورد منفي مي‌گردد، مخصوصا اگر سابقه‌ي شغلي‌تان پر از موقعيت‌هاي كوتاه‌مدت بوده باشد. مصاحبه‌گر احتمالا تلاش مي‌كند تا دريابد آيا در همكاري با ديگران مشكل داشته‌ايد كه شغل خود را ترك كرده‌ايد، آيا خيلي زود از هر شغلي خسته مي‌شويد و اينكه چه موارد منفي ديگري در شما وجود دارند.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ اگر سياستمدارانه پاسخ ندهيد، جواب‌تان مي‌تواند سوالات و ترديدهاي ديگري هم درپي داشته باشد يا اينكه باعث شود كلا شانس كسب چنين موقعيت شغلي‌اي را از شما بگيرد.
پاسخ مناسب چيست؟ آنها اميدوارند كه شما به دنبال موقعيت شغلي چالش‌آفرين‌تري باشيد كه بيشتر با مجموعهي مهارت‌هاي‌تان جور دربيايد. حواس‌تان باشد كه مديران استخدامي بدشان نمي‌آيد كه بشنوند فرصت رشد در شركت‌شان خيلي شما را به اين موقعيت شغلي علاقه‌مند ساخته است.
۷. در حرفه‌ي‌‌تان به چه چيزي بيش از همه افتخار مي‌كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ مصاحبه‌گران مي‌خواهند بدانند كه به چه چيزي خيلي اشتياق داريد؛ فكر مي‌كنيد در چه موردي نسبت به بقيه بهتر هستيد و اينكه به كاري كه انجام مي‌دهيد افتخار مي‌كنيد يا نه.
تيلور مي‌گويد: «به‌عنوان مثال، اينكه پروژه‌ي موردعلاقه‌تان را چگونه توصيف مي‌كنيد به‌اندازه‌ي خود پروژه اهميت دارد. تصور ميشود اگر بتوانيد با افتخار و اعتقاد راسخ در مورد گذشته‌ي كاري خود سخن بگوييد، همين‌طور هم مي‌توانيد در جلسات مهم به كارفرماي جديدتان خودي نشان بدهيد.»
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ مديران ممكن است تصور كنند كه اين نوع كار همان شغلي است كه بيش از همه به آن علاقه‌منديد يا در آينده مي‌خواهيد روي آن متمركز شويد. اگر اين امر را در زمينه‌ي طيف وسيع‌تري از مهارت‌ها و علايق قرار ندهيد، ممكن است اين امر براي‌تان تك‌بعدي بهنظر برسد،
پاسخ مناسب چيست؟ مديران استخدامي مي‌خواهند دريابند كه شما در كنار انرژي مثبت‌تان، توانايي ايجاد علاقه و برانگيختن اشتياق در ديگران را نيز داريد. تيلور مي‌گويد: «اما موردي كه بايد احتياط به خرج دهيد، اين است كه در حالت شور و اشتياق خود براي صحبت درمورد در موفقيت‌ها و دستاوردهاي خود، حواس‌تان باشد فشرده و موجز سخن بگوييد و وارد حرّافي و پرگويي نشويد. قرار است توانايي‌تان در بيان خوب را، در كارتان نشان دهيد، نه حين مصاحبه!»
۸. تا حالا فكر كرده‌ايد كه بخواهيد كارآفرين باشيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ مصاحبه‌گر شما را آزمايش مي‌كند كه ببيند هنوز ميل پنهاني به راه‌اندازي شركتي براي خود داريد و نتيجتا كارتان را رها كنيد. تيلور مي‌گويد: «هيچ شركتي چنين نيروي كاري نمي‌خواهد، چون در اين صورت فكر مي‌كنند زمان ارزشمندي كه صرف آموزش شما ميشود و پول‌شان به هدر مي‌رود.»
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ اغلب افراد در برهه‌اي از زندگي خود به ميزان‌هاي مختلفي به فكر راه‌اندازي كسب‌و‌كاري براي خود و كارآفريني افتاده‌اند. اين پرسش فريبنده است، چراكه ممكن است شما ناخواسته فريب بخوريد و با علاقه و حدت بسيار در مورد قصد پيشين خود به راه‌اندازي كسب‌و‌كار و رئيس خود شدن حرف بزنيد. كارفرما ممكن است نگران باشد كه شما هنوز اميد داشته باشيد كه نهايتا كسب‌و‌كار خودتان را راه بيندازيد و كار با شما با ريسك ترك شغل‌تان همراه باشد.
پاسخ مناسب چيست؟ اشكالي ندارد كه به رئيس آتي خود بگوييد كه زماني به فكر كارآفريني بوده‌ايد يا قبلا به عنوان پيمانكار مستقل كار كرده‌ايد. با گفتن اينكه قبلا تجربه‌ي اين كار را داشته‌ايد يا به آن فكر كرده‌ايد و به اين نتيجه رسيده‌ايد كه اين كار مناسب‌تان نيست، مي‌توانيد به راحتي به اين امر جنبه‌ي مثبتي بدهيد. اين حرف خيلي بيشتر باورپذيرتر است تا اينكه بگوييد: «نه، هيچ‌وقت به فكرش هم نيفتاده بودم.»
اين سوال فرصتي را براي بحث راجع اين امر فراهم مي‌آورد كه بگوييد كار در محيط شركتي به‌عنوان بخشي از يك تيم مي‌تواند براي‌تان خيلي رضايت‌بخش‌تر باشد. همچنين مي‌توانيد از كار تخصصي در حوزه‌ي خود بيش از جنبه‌هاي عملياتي، مالي يا اجرايي كارآفريني لذت ببريد. شما همچنين مي‌توانيد با توضيح دادن اينكه دقيقا چرا شركت آنها براي‌تان خيلي جذاب است، از نگراني مديران استخدامي در مورد احتمال ترك شغل‌تان بكاهيد.
۹. با چه نوع رئيس و همكاراني بيشترين و كمترين موفقيت را تجربه كرده‌ايد و چرا؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ تيلور مي‌گويد: «مصاحبه‌گران سعي مي‌كنند بفهمند آيا شما اصولا با افراد يا تيپ‌هاي شخصيتي با مشكل برمي‌خوريد. دوما، آنها مي‌خواهند بدانند چطور مي‌توانيد در بهترين حالت خود كار كنيد.»
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ شما با پذيرش تعاملات ناموفق با ديگران، خطر بداخلاق جلوه دادن خود را به جان مي‌خريد، مگر اينكه احساسي رفتار نكنيد. ممكن است در پاسخ‌تان ناخواسته بعضي از خصوصيات رئيس آتي خود را توصيف كنيد. اگر بگوييد: «رئيسي داشتم كه آنقدر جلسات زيادي برگزار مي‌كرد كه به‌سختي مي‌توانستم به كارم برسم» و مصاحبه‌گرتان مانند لبو قرمز شد، احتمالا به موضوع حساسي اشاره كرديد.
پاسخ مناسب چيست؟ تيلور مي‌گويد، «آنها بيشتر دوست دارند نكات خوب را بشنوند تا نكات منفي. هميشه بهتر است با نكات مثبت شروع كنيد و بعد در آخر نكات منفي را كم‌اهميت جلوه دهيد. لازم نيست طفره برويد، ولي حين مصاحبه وقت آن نيست كه همه‌ي كمبودها و نقص‌هاي شخصيت‌تان را مطرح كنيد. مي‌توانيد از اين فرصت بهره ببريد تا به‌طور كلي در مورد خصوصيات اخلاقي‌اي حرف بزنيد كه بيش از همه در ديگران تحسين مي‌كنيد و در عين‌حال، خود را در كار كردن با تيپ‌هاي شخصيتي مختلف به‌اندازه‌ي كافي انعطاف‌پذير جلوه بدهيد. به‌عنوان مثال، بگوييد: «فكر مي‌كنم با همه‌جور شخصيتي خوب كار مي‌كنم. بعضي از موفق‌ترين روابطم در شرايطي بوده كه همديگر را به‌خوبي درك كرديم و انتظارات متقابل خود را رك و واضح مطرح كرده‌ايم.»
۱۰. اگر مي‌توانستيد با هر شركتي كار كنيد، دوست داشتيد كجا كار كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ مديران استخدامي مي‌خواهند بفهمند كه به‌خصوص در برابر رقبا، در كار كردن براي آنها چقدر جدي هستيد و ميزان وفاداري شما را بسنجند. تيلور مي‌گويد: «اين امر همچنين به آنها كمك مي‌كند نامزدهاي شغلي كه امكان تغيير جهت از هسته‌ي حرفه‌ي خود را دارند، كنار بگذارند. شايد شنيده باشيد بعضي شركت‌ها مانند Google براي كار خيلي ايده‌آل هستند، اما مطرح كردن اسم چنين شركت‌هايي فايده‌اي ندارد و حتي ممكن است فضا را تيره و تار كند، چون شركتي كه الان در حال محاصبه با آن هستيد هم به صورت نظري فرصت داشتن «شغل رويايي‌تان» را به شما داده است. مصاحبه‌گر با اين سوال نمي‌خواهد در مورد يك شركت رويايي مثل گوگل برايش حرف بزنيد، پس بهتر است به همين شغل و شركت فعلي بپردازيد.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ ممكن است در جريان اتفاقيِ بحث گرفتار بشويد و ناخواسته نام چند شركت خوشنام و معتبر از زير زبان‌تان دربرود، اما اين امر هيچ خاصيتي ندارد و تنها ترديدهايي را نسبت به اهداف‌تان به مصاحبه‌گر القا مي‌كند.
پاسخ مناسب چيست؟ مصاحبه‌گر مي‌خواهد بداند كه شما اكنون در حال مصاحبه با شركتي هستيد كه اولويت اول‌تان بوده است. بنابراين پاسخ‌تان مي‌تواند چنين باشد: «در واقع، من خيلي در مورد شركت‌هاي موردنظرم تحقيق كرده‌ام و شركت‌تان بهنظر انتخاب ايده‌آلي براي سابقه‌ي شغلي من خواهد بود. برايم خيلي جالب است كه شركت‌تان در صنعت خود حرف آخر را مي‌زند و من خيلي تمايل دارم به سهم خود در چنين شركتي مشاركت داشته باشم.»
۱۱. موفقيت را چگونه توصيف مي‌كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ تيلور مي‌گويد: «مصاحبه‌گران اين سوال را مي‌پرسند تا بفمهند چه چيزهايي به شما انگيزه مي‌دهد، البته تا حدودي و اينكه جوهره و جُربزه‌ي كاري‌تان را بسنجند. پاسخ‌هاي‌تان به آنها بينشي در مورد اولويت‌هاي شما مي‌بخشد: آيا انگيزه‌ي شما حقوق بالاست؟ يا مي‌خواهيد به چالش كشيده شويد؟ مي‌خواهيد مهارت‌هاي جديدي ياد بگيريد؟ يا شايد هم مصاحبه‌گر در واقع دارد مي‌پرسد «آيا شما رويكرد شخصي‌تر و فردگرايانه نسبت به موفقيت داريد؟»
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ اين سوال به‌نوعي مانند ميدان مين است، چراكه «موفقيت» امري فوق‌العاده ذهني و شخصي است و حتي يك پاسخ كاملا منطقي هم مي‌تواند بد تعبير شود. تيلور مي‌گويد: «تفاوتي جزئي ميان جاه‌طلب به نظر رسيدن و چشم داشتن به ميز مديريت وجود دارد چون شما به‌هرحال واقعا دوست داريد پيشرفت كنيد و در محل كارتان تاثيرگذار باشيد.
پاسخ مناسب چيست؟ وقتي سوالات كلي هستند و پتانسيل بالايي براي تبديل شدن به نوعي «بازجويي ناملموس» را دارند، تيلور توصيه مي‌كند كه پاسخ‌هاي خود را تا حد ممكن غير قابل اعتراض نگه داريد. «سعي كنيد بسته به مطالبي كه در شرح شغلي و گفت‌و‌گوي‌تان متوجه شده‌ايد موفقيت را به صورتي توصيف كنيد كه به‌نوعي با كارفرماي آتي‌تان ارتباط پيدا كند. پاسخ خوب كدام است؟ به عنوان مثال من در چنين موقعيتي درمورد تخصص خودم در زمينه‌ي برندسازي در جهت اهداف بازاريابي كه براي شركت مورد نظر تعيين شده صحبت مي‌كنم و مي‌گويم كه چطور موفقيتي كه تا به حال داشته‌اند را بهبود مي‌دهم.»
۱۲. چرا در شغل قبلي تعديل شديد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ نيكولاي مي‌گويد: «كارفرماها مي‌خواهند بدانند چگونه تحت فشار يا در شرايط نامساعد مانند از دست دادن شغل مي‌توانيد خود را كنترل كنيد و بر اوضاع مسلط بمانيد. آنها دوست دارند بشنوند كه شما نگاه مثبتي داريد و آماده‌ايد كه با نگرشي عالي به سر كار خود برگرديد. آنها همچنين مايل هستند كه از شما اعتماد به نفس ببينند، نه اينكه از خشم يا شكست‌تان بشنوند.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ تازه‌كارها از اخراج خود عصباني مي‌شوند يا بدزباني مي‌كنند و اين سوال امكان دارد آنها را به بددهني و عيب‌جويي از كارفرماي سابق خود سوق دهد كه البته تحت هيچ شرايطي نبايد در مصاحبه چنين رفتاري را از خود بروز داد. نيكولاي اضافه مي‌كند: «اصلا از كارفرماي قبلي خود بدگويي نكنيد، از خود يأس و استيصال بروز ندهيد و اينكه خود را همچون قرباني نمايش ندهيد.»
پاسخ مناسب چيست؟ پاسخ معقولانه‌اي ارائه بدهيد كه بر تصميم شغلي شركت در مورد كاستن از نيروها متمركز باشد. حتما از مقصر جلوه دادن ديگران يا هرگونه نارضايتي اجتناب نماييد. صادقانه واقعيت‌ها را بگوييد.
۱۳. اگر همين فردا ۵۰۰ ميليون تومان برنده شويد، چكار مي‌كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ آنها مي‌خواهند بدانند اگر ديگر به پول نيازي نداشتيد، باز هم حاضريد كار كنيد. پاسخ‌تان براي كارفرما مي‌تواند گوياي انگيزه و اخلاق كاري‌تان باشد. مصاحبه‌گر همچنين ممكن است بخواهد بداند كه چطور پول‌تان را خرج مي‌كنيد يا قصد سرمايه‌گذاري با آن را داريد. اين امر مي‌تواند بيانگر ميزان مسئوليت‌پذيري شما در قبال پول‌تان باشد و نشان دهد كه چقدر شخصيت بالغ و پخته‌اي داريد.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ سوالات خارج از حوزه‌ي كاري ممكن است غافلگيرتان كنند و همچنين مي‌توانند آرامش و تسلط‌برنفس‌تان را به‌هم بزنند. تيلور مي‌گويد: «اين سوالات در نگاه اول هيچ ارتباطي با شغل موردنظرتان ندارند و ممكن است پيش خود فكر كنيد كه اين سوالات اصلا چه اهميتي براي آنها مي‌تواند داشته باشد. چه اهميت داشته باشند يا نه، واقعيت اين است كه اگر مكثي نكنيد و قبل پاسخ دادن به چنين سوالاتي تمركز پيدا نكنيد، همين سوالات مي‌توانند خونسردي‌تان را از شما بگيرند.»
پاسخ مناسب چيست؟ آنها دوست دارند از شما بشنوند كه به كارتان ادامه خواهيد داد، چون نسبت به كارتان اشتياق و علاقه‌مندي بسياري در خود مي‌بينيد. آنها همچنين مايلند بدانند كه تصميمات مالي هوشمندانه‌اي اتخاذ خواهيد كرد. اگر پول‌تان را غيرمسئولانه خرج كنيد، آنها نگران مي‌شوند كه نسبت به آنها نيز با بي‌توجهي رفتار خواهيد كرد.
۱۴. تا حالا هيچ‌وقت سرپرست يا همكارتان از شما خواسته كه درستي و صداقت خود را زير پا بگذاريد؟ بيشتر توضيح مي‌دهيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ با مطرح كردن اين سوال كه درباره‌ي موقعيت‌هاي حساسي كه درستكاري‌تان را به محك مي‌گذارند، رئيس آينده‌ي‌تان مي‌خواهد حد و مرز‌هاي اخلاقي شما را ارزيابي كند. تيلور مي‌گويد: «آنها با اين سوال همچنين ميزان درايت شما را مي‌سنجند. آنها اساسا مي‌خواهند بدانند در آن شرايط از ديپلماسي استفاده كرده‌ايد؟ آيا آشكارا اين رفتار را گزارش داده‌ايد؟ آيا از خود در برابر آن واكنش شديدي نشان داده‌ايد؟ فرايند فكري‌تان در آن موقع چه بوده است؟
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ مصاحبه‌گران مي‌خواهند بدانند فارغ از ميزان جديّت يك سوء‌رفتار، چگونه مسائل حساس را مديريت مي‌كنيد و آيا نسبت به آنهايي كه از كارفرماهاي قبلي خود عيب‌جويي و بددهني مي‌كنند، رفتاري محتاطانه در پيش مي‌گيريد؟ اگر زيادي اطلاعات خصوصي موقعيت‌هاي شغلي سابق خود را رو كنيد، مصاحبه‌گران احساس نگراني خواهند كرد. از آنجا كه اين سوال خيلي فريبنده است، شما بايد به‌دقت لغات‌تان را برگزينيد و نهايت ديپلماسي و درايت را در بيان خود رعايت كنيد.
پاسخ مناسب چيست؟ رفتار خردمندانه ايجاب مي‌كند كه پاسخ‌تان روشن، موجز و حرفه‌اي باشد و از افشاي رويه‌ي داخلي كارفرماهاي قبلي خود اجتناب كنيد. مطمئن باشيد با افشاي اطلاعات شركت‌هاي خصوصي هيچ‌چيزي عايدتان نمي‌شود.
پاسخي مانند اين مي‌تواند كارساز واقع شود: يك‌بار يكي از همكارانم از من خواست در پروژهاي مشاركت داشته باشم كه بهنظر غيراخلاقي مي‌رسيد، اما مسئله خودش حل شد. از آنجايي كه خودم را در موفقيت شركت متعهد مي‌دانم، اگر پروژهاي در شركت موجب شود كه احساس نگراني كنم، از همان اول سعي مي‌كنم تا آنجا كه امكان دارد در اين خصوص صادقانه رفتار كنم.
۱۵. مي‌توانيد دليلي بياوريد كه چرا ممكن است كسي دوست نداشته باشد با شما كار كند؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ رئيس‌هاي آينده مي‌خواهند اطمينان يابند مشكل شخصيتي نخواهيد داشت و به‌همين خاطر، چه كاري بهتر از اين كه مستقيما به خود منشاء رجوع شود؟ تيلور مي‌گويد: «آنها فكر مي‌كنند هيچ‌چيز از دروغ‌گويي‌تان بدتر نيست و پيش خود احساس مي‌كنند هنوز هم در كشف و شناسايي بي‌صداقتي مهارت لازم را دارند. لحن منفي اين سوال مي‌تواند جوهره‌ي حتي مجرب‌ترين حرفه‌اي‌ها را نيز به آزمايش بگذارد.»
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ شما به‌راحتي مي‌توانيد فريب اين سوال را بخوريد و شروع به خودزني كنيد. اگر از كوره دربرويد و بگوييد: «فكر نمي‌كنم دليلي وجود داشته باشد كه كسي نخواهد با من كار كند»؛ با كم‌اهميت جلوه دادن اين سوال در واقع، تلويحا به وي توهين مي‌كنيد. پس شما بايد با سوال به‌نحوي روبه‌رو شويد كه بدون خودكوچك‌انگاري پاسخ مناسبي براي آن داشته باشيد. مديران استخدامي به‌دنبال نامزدهاي شغلي‌اي نيستند كه براي خود احساس ترحم مي‌كنند.»
پاسخ مناسب چيست؟ لازم نيست چنين جواب‌هايي بدهيد: «خب، من هميشه هم آدم خوش‌خلقي نيستم، مخصوصا وقتي كه زير فشار انجام كار قبل از موعد مقرر گير بيفتم. بعضي مواقع خيلي راحت كنترل اعصابم را از دست مي‌دهم.» در اين صورت با گفتن چنين حرف‌هايي بهتر است وسايل خود را جمع كنيد و محترمانه به‌دنبال در خروجي بگرديد، برعكس اگر شرايط را خوب و مثبت مديريت كنيد، مي‌توانيد با اطمينان خاطر از آنجا برويد. تيلور پيشنهاد مي‌كند كه در جواب بگوييد: «عمدتا من اين شانس را داشته‌ام كه در همه‌ي موقعيت‌هاي شغلي خود با ديگران روابط عالي داشته باشم. تنها باري كه مورد بي‌مهري قرار گرفتم كه البته موقتي هم بود، مربوط به زماني مي‌شد كه از من خواسته شده بود كاركنان خود را به‌نحوي به چالش بكشم تا عملكرد بهتري از آنها بگيرم. گاهي اوقات احساس مي‌كنم بايد تصميمات ناراحت‌كننده‌اي بگيريم كه بيشترين نفع را براي شركت به‌همراه داشته باشد.»
۱۶. چرا اين مدت زمان طولاني را جايي مشغول به كار نبوده‌ايد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ تيلور مي‌گويد: «مصاحبه‌گران عمدا رويكردي شكاكانه دارند. گاهي اوقات شما تا زماني كه خلاف آن اثبات نشده، گناهكار محسوب مي‌شويد. به‌منظور اثبات بي‌گناهي خود بايد تمام آثار و نشانه‌هاي منفي را از بين ببريد. از آنجا كه اين سوال زننده و ناخوشايند بهنظر مي‌رسد، به همين‌خاطر دلهره‌آور هم هست.»
معناي ضمني چنين سوالي مي‌تواند چنين احتمالاتي باشد: به‌اندازه‌ي كافي انگيزه براي اشتغال نداشته‌ايد؛ اهداف ديگري توجه شما را به خود جلب كرده بودند؛ مهارت‌هاي‌تان احتمالا به‌روز نبوده‌اند؛ با كارفرمايان قبلي خود مشكلاتي داشته‌ايد؛ يا با مشكلات ديگري دست‌به‌گريبان بوده‌ايد.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ چينش كلمات در اين سوال طبيعتا به اين منظور طراحي شده است كه ميزان انعطاف‌پذيري شما را محك بزند. نكته‌ي كليدي اين است كه فريب طعمه را نخوريد و با لحني آرام و خونسرد واقعيت امر را در پاسخ بيان كنيد.
پاسخ مناسب چيست؟ مديران استخدامي مي‌خواهند اطمينان كسب كنند كه شما در زمان عدم اشتغال‌تان هم ابتكار عمل را در دست داشته‌ايد. اين انگيزه و سرسختي‌تان معناي خوبي در زمينه‌ي كاري شركت‌ها پيدا مي‌كند و امتياز مثبتي براي شما محسوب ميشود.
تيلور به عنوان چند نمونه از پاسخ‌هاي درست اينها را برمي‌شمرد: «من در اين مدت دائما به مصاحبه‌هاي شغلي مي‌رفتم، ولي به‌دنبال انتخاب ايده‌آل خود بودم كه مطمئن شوم اين شغل ۱۱۰ درصد همان چيزي است كه دنبالش بوده‌ام.» يا «من در اين مدت فعالانه در جستجوي شغل بوده‌ام و سعي مي‌كردم مهارت‌هاي خودم را از طريق … (دوره‌هاي آموزشي، فعاليت‌هاي داوطلبانه، رسانه‌هاي اجتماعي، ايجاد گروه‌هاي شغلي و …) حفظ كنم». او مي‌افزايد: «اگر به‌خاطر مسائل شخصي مدتي از فضاي كار دور بوده‌ايد، مي‌توانيد همين موضوع را بدون ارائه‌ي جزئيات نيز مطرح كنيد.»
حتما پاسخگو و مسئولانه رفتار كنيد و اين وضعيت خود را به گردن نرخ بيكاري، بازار كار يا صنعت‌تان يا هر بهانه‌ي ديگري نيندازيد. اين سوال فرصتي است كه نشان دهيد چقدر از امكان مشاركت در فعاليت‌هاي كارفرماي‌تان خوشحال هستيد.
۱۷. اگر سياست‌هاي شركت را قبول نداشته باشيد، چكار مي‌كنيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ اين سوال توانايي تصميم‌گيري، راحتي كار با ديگران و مهم‌تر از همه، توانايي بيان ايده‌ها و نظرات خود در شناسايي حوزه‌هايي كه نيازمند بهبود هستند را در متقاضي شغل نشان مي‌دهد.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ نيكلاي مي‌گويد: «اينكه بگوييد «من هيچ‌وقت با سياست‌هاي شركت مشكلي پيدا نمي‌كنم» باورش حتي از طرف مطيع‌ترين كارمندان هم سخت است. به‌علاوه، اين حرف مي‌تواند نشان‌دهنده‌ي اين امر باشد كه هر چيزي را كه به شما گفته ميشود بدون فكر كردن راجع به نتايج احتمالي آن، مي‌پذيريد. با اينكه شركت‌ها مديران و كاركناني مي‌خواهند كه از قوانين پيروي كنند، اما در عين حال خواهان كاركناني هستند كه سياست‌هاي قديمي و منسوخ احتمالي را بررسي كنند و شجاعت پيگيري آن را داشته باشند و تغييراتي زا كه براي حفظ توان رقابتي كنوني و محيط كار مولد لازم است، پيشنهاد كنند.
پاسخ مناسب چيست؟ يك موقعيت واقعي را كه در آن به خاطر دلايل منطقي و حرفه‌اي با سياست اتخاذ شده از سوي شركت مخالفت كرده‌ايد، مطرح كنيد. بر اين مسئله تمركز كنيد كه نظر و ايده‌ي شما براي بازنگري در سياست شركت چطور موجب سود و منفعت بيشتري براي شركت شد. در مورد تحقيقي كه انجام داديد، واقعيت‌هايي كه ارائه كرديد و نتايج تلاش‌هاي‌تان براي اصلاح سياست موردنظر حرف بزنيد و ايده‌هاي خود را مطرح كنيد.
۱۸. چطور براي اين مصاحبه وقت خالي كرده‌ايد؟ رئيس‌تان فكر مي‌كند شما الان كجا هستيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ مديران استخدامي مي‌خواهند بفهمند آيا اولويت‌هاي‌تان در جايگاه درستي قرار دارد يا نه: شغل فعلي در جايگاه اول، مصاحبه‌ها در جايگاه دوم. تيلور مي‌گويد: «آنها مي‌دانند عاداتي كه اكنون از خود بروز مي‌دهيد، گوياي ميزان درستي و صداقت‌تان است و اينكه شما نسبت به شغل‌تان در شركت‌شان، حين جستجوي شغلي بعدي‌تان چه رفتاري از خود نشان خواهيد داد. آنها همچنين مي‌خواهند بدانند كه در موقعيت‌هاي ناراحت‌كننده‌اي كه نمي‌توانيد به رئيس‌تان حقيقت را بگوييد، چطور مي‌توانيد شرايط را مديريت كنيد. پاسخ ايده‌آل اين است كه بگوييد مصاحبه را در زمان استراحت بين ساعات كاري انجام مي‌دهيد.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ اين سوال به طور ضمني مي‌گويد: «چطور بدون اطلاع رئيس‌تان دنبال شغل ديگري مي‌گرديد؟» براي اغلب متقاضيان شغليِ مشغول به‌كار، دروغ‌گويي راجع به اينكه به كجا مي‌روند، امري ناراحت‌كننده است. به‌همين خاطر، آنها از اين بابت سردرگم هستند و رفتارشان نسبت به اين موضوع مانند ديگر مسائل شخصي‌اي است كه در اوقات شخصي خودشان انجام مي‌دهند.
پاسخ مناسب چيست؟ رفتار خردمندانه ايجاب مي‌كند كه توضيح دهيد هميشه شغل خود را در اولويت قرار مي‌دهيد و مصاحبه‌هاي خود را قبل يا بعد از كار، در وقت ناهار و پايان هفته يا در صورتي كه اشكالي نداشته باشد، در زمان مرخصي زمان‌بندي مي‌كنيد. اگر چنين سوال كنايه‌آميزي مطرح شود كه «رئيس‌تان فكر مي‌كند كه الان كجاييد؟»، پاسخ مبهمي بدهيد. نگوييد «به‌خاطر بيماري مرخصي گرفتم». به‌جاي آن تيلور پيشنهاد مي‌كند چنين جمله‌اي را بگوييد: «رئيسم درك مي‌كند كه من زمان استراحت، مرخصي و اوقات شخصي مشخصي دارم. او شخصي نيست كه بخواهد وارد جزئيات شود. رئيسم بيشتر به نتايج كارم توجه مي‌كند.»
۱۹. با چه شرايط سختي در كارتان مواجه بوده‌ايد كه آن را به نتايج مثبتي تبديل كرده‌ايد؟ بيشتر توضيح دهيد؟
چرا اين سوال را مي‌پرسند؟ تيلور توضيح مي‌دهد كه اين سوال به مديران استخدامي اطلاعات بسياري را از جهات مختلف درباره‌ي شما مي‌دهد. آنها مي‌خواهند بدانند نه‌تنها مي‌توانيد شرايط پراسترس را مديريت كنيد، بلكه در زمان بروز مشكلات چگونه فكر مي‌كنيد، «مشكل» را چگونه تعريف مي‌كنيد و هنگامي كه با هر نوع مسئله‌اي روبه‌رو شويد دست به چه اقدامي مي‌زنيد.
نكته‌ي فريبنده‌ي آن چيست؟ خيلي راحت مي‌توان اين سوال را به‌عنوان دعوتي به رجزخواني در مورد موفقيت‌هاي خود در دگرگون كردن وضعيت‌هاي دچار مشكل، تعبير كرد. هيچ‌وقت چنين اشتباهي نكنيد. تيلور مي‌گويد: «تاكيد اين سوال بر اين قرار دارد كه شما عموما تحت فشار چگونه مسائل را حل مي‌كنيد. آيا هنگام توصيف آن واقعه، علائم استرس از خود بروز مي‌دهيد؟ در حل مسائل خلاقانه، مبتكر و سريع رفتار مي‌كنيد؟ آيا در اين مواقع از مسيري منطقي پيروي مي‌كنيد؟» مثال رفتار خود را فوق‌العاده به‌دقت انتخاب كنيد، چراكه پاسخ‌تان به مصاحبه‌گر برداشتي كلي از تعريف‌تان راجع به «مشكل» به دست مي‌دهد.
پاسخ مناسب چيست؟ مصاحبه‌گران مي‌خواهند ببينند كه شما به‌خوبي از عهده‌ي حل مسائل برمي‌آييد. تيلور مي‌گويد: «آنها ارزش بسياري براي افرادي قائلند كه قادرند واضح و روشن فكر كنند و تحت فشار همچنان حرفه‌اي رفتار كنند و همچنين به‌سرعت شكست‌ها را جبران مي‌كنند. براي اينكه چنين سوال را به‌خوبي پاسخ دهيد، حتما خود را آماده كنيد تا چند مثال از مواردي كه موفق شده‌ايد از چالش‌هاي حرفه‌اي مهمي سربلند بيرون بياييد، براي جلسه‌ي مصاحبه در آستين داشته باشيد.
ويرايشگر زندگي را به دوستان خود معرفي كنيد:
آدرس ما :
www.telegram.me/karafarin_iran