منظور از كلام گيرا و موثر، مفهوم قديميِ سخنوري نيست، بلكه با اعتمادبه‌نفس و شفاف در جمع سخن گفتن است، كه هم‌زمان بر روي شخصيت شما نيز اثر مي‌گذارد.
عوامل لازم براي داشتن كلام موثر- لهجه
- تمايل براي بيان مطلب
- تاثير نفَس بر روي صدا و كلام
- توليد آوا
لهجه‌هاي منطقه‌اي و بومي جنبه‌ي مثبتي دارند و بخشي از شخصيت فرد محسوب مي‌شوند.
به تدريج، در طي ساليان، با مهاجرت افراد و قرارگيري در معرض رسانه‌ها، لهجه‌ها دارند از بين مي‌روند. اين امر از جهاتي تاسف‌برانگيز است چرا كه لهجه‌ها به صدا بُعد و تمايز مي‌بخشند و بر فرديت هر شخص تاكيد دارند.
عادت كردن به آهنگ صداي خود، اهميت زيادي دارد. برخي از افراد در محيط‌هاي خصوصي به ويژه خانه، راحت‌تر هستند چون لزومي ندارد خود را با عرف و انتظارات اجتماعي منطبق كنند، اما در محيط‌هاي عمومي چنين نيستند، چون عوامل مختلفي وجود دارند بر شيوه‌ي بيان و كلام‌شان اعمال قدرت مي‌كنند.
در محيطي غيررسمي مثل خانه، صداي خود را ضبط كنيد. براي عادت كردن به صداي خود به دقت به آن گوش كنيد.
قطعا متوجه برخي از جنبه‌هاي كلام خود مي‌شويد كه اثرگذاري پيام شما را كاهش مي‌دهند.
اغلب افراد صداي ضبط شده‌ي خود را دوست ندارند. همانطور كه برخي، عكس‌هاي خود را نمي‌پسندند و از آن خجالت مي‌كشند. بسياري از ما به شنيدن صداي خود عادت نداريم و اين احساس كاملا طبيعي است. مرحله‌ي اولِ «واقعا صداي من اينطوريه؟» را پشت سر بگذاريد تا درك بهتري نسبت به صداي خود پيدا كنيد.
وقتي آرام و راحت هستيد، اعتمادبه‌نفس بيشتري داريد. بنابراين وقتي در خانه به صداي خود گوش مي‌كنيد، بيشتر متوجه مي‌شويد كه از نظر ديگران صدايتان چطور شنيده مي‌شود. اگرچه دقيقا آنگونه كه ديگران صداي شما را مي‌شنوند، نمي‌توانيد صداي خود را بشنويد، اما مي‌توانيد از تاثير آن بر روي ديگران آگاه شويد. با درك حالت طبيعي صداي خود مي‌توانيد كنترل بيشتري روي آن داشته باشيد.
افراد در زندگي روزمره‌ي خود از زبان غيررسمي استفاده مي‌كنند اما همين كه در موقعيت رسمي قرار مي‌گيرند به صورت خودآگاه رسمي صحبت مي‌كنند. به ويژه در مكان‌هاي عمومي و در مقابل افراد غريبه اين امر به وضوح ديده مي‌شود.
هر چه به صداي رسمي خود بيشتر عادت كنيد، استفاده از آن در شرايط واقعي راحت‌تر است. از طرفي به هنگام گفت‌و‌گو، افراد تمايل دارند تا از عبارات كوتاه‌تري استفاده كنند. خواندن با صداي بلند به شما كمك مي‌كند تا به رسايي صداي خود عادت كنيد.
تمريني براي افزايش مهارت در ايجاد كلام گيراتمرين كنيد:
يك متن كوتاه را براي خواندن انتخاب كنيد، مثلا دو صفحه از يك كتاب. ابتدا آن را در سكوت مطالعه كنيد، سپس با صداي معمولي خود، آن را بلند بخوانيد. نگران لغزش و لكنت خود نباشيد و به خواندن ادامه دهيد. حال براي بار سوم آن را بخوانيد، در صورت امكان صداي خود را ضبط كنيد و موارد زير را به خاطر داشته باشيد:
- سرعت خود را كم كنيد: مي‌خواهيد متن را هرچه زودتر تمام كنيد؛ اين يك واكنش طبيعي است و البته باعث ايجاد لغزش در گفتار مي‌شود. وقتي كه عصبي هستيد نيز ريتم كلام سريع مي‌شود و فهم صحبت شما را مشكل مي‌كند.
- سر خود را بالا بگيريد: صورت را درون كتاب فرو نبريد و صدايتان نبايد به سمت زمين باشد.كتاب را بالاتر نگه داشته و با صداي رسا مطلب را بخوانيد.
- گاهي مكث كنيد: در پايان هر جمله و يا هر پاراگراف استراحت كوتاه دو تا سه ثانيه‌اي داشته باشيد. مكث براي ايجاد تاكيد موثر است.
هر مقدار مي‌توانيد اين تمرين را انجام دهيد.
همه با انجام تمرينات ساده مانند تمرين بالا به صورت روزانه مي‌توانند صداي خود را تقويت كنند. براي بهتر شدن بايد نسبت به تمرينات متعهد باشيد و مرتب روزي چند دقيقه آن را انجام دهيد.
تاثير نفَس بر صدا و كلام
احساسات بر صداي ما تاثير مي‌گذارند و حتي گاهي آنچنان شدت مي‌گيرند كه صدا را در گلو خفه مي‌كنند. همانطور كه خواننده‌ها به صورت حرفه‌اي آموزش مي‌بينند تا صداي خود را در هر شرايطي و براي توليد دامنه‌اي از اصوات آماده نگه دارند، مي‌توان از تمرينات فيزيكي براي انعطاف‌پذيري بيشتر صدا استفاده كرد.
به هنگام استرس الگوي تنفسي شخص تغيير مي‌كند. وقتي ماهيچه‌ها منقبض و كشيده مي‌شوند نمي‌توان از حداكثر ظرفيت شش‌ها استفاده كرد. ويژگي مشترك ميان حالت ترس و عصبي شدن، انقباض در گردن و شانه‌ها است. چون تحت فشار، تنفس شدت مي‌يابد. هواي كافي استنشاق مي‌شود اما زمان كافي براي بازدم و استراحت وجود ندارد.
تنفس صحيح به دو دليل مهم است:۱. استفاده از حداكثر ظرفيت شش‌ها باعث مي‌شود تا تنفس، صدا را تقويت كرده و آن را پرتر و محكم‌تر نشان دهد. افرادي كه صداي ضعيفي دارند و نگران هستند كه صداي آنها در ميان جمع شنيده نشود مي‌توانند از اين شيوه استفاده كنند. ميزان صدا در شكم كنترل مي‌شود نه در گلو، در نتيجه تنفس كامل كنترل بيشتري بر روي صدا ايجاد مي‌كند.
۲. تنفس عميق و منظم با از بين بردن تنش‌ها، اثر درماني و آرام‌بخش دارد. افراد آرام، افرادي متعادل، پذيرا و با اعتمادبه‌نفس هستند. استفاده از تكنيك‌هاي تنفس منظم مانند مديتيشن، يوگا و خلسه و همچنين آزادسازي اصوات در قالب مناجات، مانتراها و سرودخواني در مراسم عبادي در مذاهب مختلف، اتفاقي و برحسب تصادف صورت نگرفته است. با رهايي از تنش‌هاي فيزيكي، استرس‌هاي رواني كاهش مي‌يابد و ذهن براي پيش‌برد اهداف خلاقانه، به طور موثري آزاد مي‌شود.
تمرين تنفس
۱. در يك وضعيت راحت، پاها را به اندازه‌ي يك گام از هم باز كنيد، زانوها نبايد قفل و يا تحت فشار باشند، ستون فقرات به صورت مستقيم ، سر به حالت متعادل و عضلات صورت بايد راحت باشند.
۲. دم و بازدم بايد هركدام تا سه شماره طول بكشند.
۳. وقتي كه نفس مي‌كشيد شانه‌هاي خود را بالا نياوريد. دم از طريق بيني و بازدم از طريق دهان صورت گيرد. به طور خودآگاه به تنفس خود فكر كنيد كه چگونه تا انتهاي شش‌ها پايين مي‌رود.
۴. كف دست را روي شكم خود قرار دهيد تا حركات آن را حس كنيد. به هنگام دم و بازدم، اندكي به دست خود فشار بياوريد.
۵. اين تمرين را ده بار انجام دهيد.
بعد از چند روز كه از انجام اين تمرينات گذشت، با توجه به برداشت و توان خود مي‌توانيد بازدم را تا ۴، ۵ و ۶ شماره افزايش دهيد و سپس به تدريج آن را به ده شماره برسانيد. سپس به هنگام بازدم با صداي بلند از يك تا ده بشماريد. اين تمرين را ۵ بار تكرار كنيد.
با افزايش كنترل بر روي بازدم، به هنگام سخن‌راني در جمع و يا جلسه، نفس كم نمي‌آوريد.
توليد آواسه عنصر اصلي در توليد آوا در زير آورده شده كه دانستن آن براي هر فردي كه مي‌خواهد گوينده‌ي تاثيرگذاري باشد، ضروري است:
- بلندي صدا: براي شنيده شدن
- شفافيت: براي فهم كلام
- تنوع: براي ايجاد علاقه‌مندي
بلندي صدا
منظور چيزي شبيه دكمه‌ي تنظيم صدا در تلويزيون‌ها نيست. برخي از افراد به طور طبيعي صداي لطيفي دارند و به لحاظ فيزيكي نمي‌توانند با صداي بلند صحبت كنند و به علاوه، اگر صدا خيلي زياد بلند شود، كيفيت آهنگ صدا پايين مي‌آيد. به جاي بلند كردن صدا، بايد رسا صحبت كرد. بايد با تنفس، صدا را تقويت كرد، به هر ميزاني كه مي‌خواهيد رسا صحبت كنيد، به همان مقدار نياز به نفس داريد.
به هنگام صحبت در جمع و يا يك جلسه، به هيچ وجه مخاطبِ صحبت شما نبايد صرفا افراد صف جلو و يا نزديك به شما باشند، بلكه بايد خودآگاه كلام شما براي افراد دورتر نيز رسا باشد. صداي قوي، برخلاف صداي بلند، شما را شخصي مثبت جلوه مي‌دهد.
شفافيتبرخي با دندان‌هاي فشرده و حركت كم لب‌ها صحبت مي‌كنند. خيلي كم باز كردنِ دهان و دقيق لفظ نكردن كلمات، علت اصلي فهم‌ناپذيري سخن است. در اين حالت، صدا در دهان قفل مي‌شود و قادر به خروج نيست. براي تلفظ درست و شمرده، بايد فك‌ها از هم باز شوند. پس دهان را باز كنيد، به هر صدايي كه توليد مي‌كنيد قدرت ببخشيد و به انتهاي كلمات دقت ويژه‌اي داشته باشيد. اين كار تا حدي لب‌خواني را هم براي مخاطب شما آسان مي‌كند.
تنوعبراي تاثيرگذار و جذاب كردن كلام، تكنيك‌هاي خاصي وجود دارد كه مي‌توان از آنها استفاده كرد. آنچه اهميت دارد اين است كه خودتان باشيد و اينطور به نظر نيايد كه داريد نمايش اجرا مي‌كنيد. كلمات همانطور كه با خود معنايي حمل مي‌كنند، حامل احساسات و عواطف ما نيز هستند. تنوع آوايي با تغيير در موارد زير ايجاد مي‌شود:
سرعت
اگر تند حرف بزنيد شنونده نمي‌تواند آنچه مي‌شنود را دريافت و هضم كند. راهكار مناسب در اينجا، تغيير در سرعت كلام است. گاهي سرعت را زياد كنيد و سپس آن را كم كنيد تا اشتياق مخاطب براي گوش دادن به شما حفظ شود.
بلندي صدا
با كم و زياد كردن بلندي صدا، بر كلمات‌تان تاكيد كنيد. حتي مي‌توانيد در يكي دو جمله صدا را در حد زمزمه پايين بياوريد (تا جايي كه همچنان رسا باشد)، اين كار به ايجاد توجه در مخاطب كمك مي‌كند، اما مراقب باشيد كه بيش‌ازحد اين كار را نكنيد.
زير و بمي، لحن، تاكيد
وقتي در جمع صحبت مي‌كنيد، سعي كنيد كلام شما تا جاي ممكن انرژي و هيجان كافي داشته باشيد تا بيشترين حد اطلاعات را منتقل كنيد. منظور ايجاد فراز و فرودهاي كنترل نشده در صدا نيست. صحبت بايد جالب باشد و لحن و ريزه‌كاري داشته باشد. به ياد داشته باشيد كه وقتي عصبي و يا حتي هيجان‌زده هستيد، تارهاي صوتي منقبض و كوتاه شده و باعث مي‌شوند صدا زيرتر به گوش برسد. به هنگام صحبت براي انتقال اهميت موضوع و ايجاد تنوع، بر روي برخي از كلمات و عبارات تاكيد كنيد.
مكث
مكث كردن بسيار مهم است و براي برجسته كردن كلامِ قبل از خود و يا جلب توجه قبل از يك پيام مهم استفاده مي شود. مكث يعني سكوتي چند ثانيه‌اي. در واقع شنونده، معني گفته‌هاي شما را در حين همين مكث رمزگشايي و درك مي‌كند. پس آماده باشيد كه تا ۵ ثانيه هم سكوت كنيد. اين مكث‌هاي عامدانه اقتدار و اعتمادبه‌نفس شما را نشان مي‌دهند.
به خاطر داشته باشيد كه قبل از هر موقعيت گفتاري مهم، چه قرار ملاقات يا جلسه باشد چه گفت‌و‌گو، بهتر است گرم كردن و آماده‌سازي صدا را انجام دهيد. صدا مثل يك ساز مي‌ماند؛ هيچ موسيقي‌داني بدون تمرين و كوك كردن سازش وارد سالن برگزاري كنسرت نمي‌شود. زمان و دفعات گرم كردن صدا به شما و مدت زماني بستگي دارد كه مي‌خواهيد حرف بزنيد.
ويرايشگر زندگي را به دوستان خود معرفي كنيد:
آدرس ما :
www.telegram.me/karafarin_iran